Andrzej
Paczkowski „Pół wieku dziejów Polski. 1939-1989”.
Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2007. Wydanie V rozszerzone.
Książka
ta powinna stać na półce każdej biblioteki, również (a może nawet przede
wszystkim) biblioteki domowej. Zakładam, że każdy czytelnik mojego bloga taką własną
biblioteczkę już ma, albo się przynajmniej do jej założenia przymierza.
W
polecanej dziś książce prof. Andrzej Paczkowski daje przystępny, chwilami
gawędziarski wykład nt. dramatycznego 50-lecia naszych dziejów - od początku
dwóch okupacji na jesieni 1939 r., aż do pokojowego oddania władzy przez PZPR w
pamiętnym roku 1989.
Pierwszych
kilkadziesiąt stron książki poświęconych zostało okupacji, ruchowi oporu oraz krajowym
i międzynarodowym (przede wszystkim
międzynarodowym!) uwarunkowaniom zainstalowania w Polsce rządu wyznaczonego
przez Stalina. Później otrzymujemy już obraz Polski Ludowej, jakże jednak odmienny
w kolejnych „epokach” Bieruta, Gomułki, Gierka i Jaruzelskiego. A w ostatnim,
krótkim rozdziale pt. „Polska po komunizmie”, autor przekracza nawet tytułową
cezurę dat i z historyka zamienia się w publicystę politologicznego, zachowując
jednakże obiektywizm właściwy dla całego opracowania.
Część
czytelników może tę książkę odebrać w kategorii „Przeżyjmy to jeszcze raz”.
Przypomną sobie oni lata minione i obraz powojennej Polski, w której żyli, i
którą – chcąc, nie chcąc - współtworzyli. Własne wspomnienia i spostrzeżenia
uzupełnią zapoznaniem się z dokładnym opisem poszczególnych epok, na jakie trzeba
koniecznie podzielić dzieje PRL. I być może pewne problemy z przeszłości, dotąd
trudno wytłumaczalne, teraz, po lekturze, staną się bardziej zrozumiałe. I to
niezależnie od wieku, wykształcenia czy pozycji społeczno-zawodowej obecnego
czytelnika w tamtych czasach „słusznie minionych”. Na pewno każdy coś ciekawego
dla siebie odnajdzie i coś sobie we własnych wspomnieniach skojarzy.
Młodsze
pokolenie, które owe czasy zna głównie ze wspomnień rodziców, też bezwzględnie powinno
sięgnąć po książkę. Została bowiem napisana bardzo obiektywnie. Charakteryzuje
Polskę Ludową taką, jaką w istocie to państwo było, ze starannym rozróżnieniem
jego poszczególnych epok. A owa charakterystyka jest dokonywana w różnorakich
aspektach:
- wewnątrzpartyjnych (w PPR i PZPR) sporów i nieraz
bardzo dramatycznych walk o władzę,
-
istnienia i działalności opozycji krajowej i zagranicznej (emigracyjnej),
-
stopniowo wymuszanych w latach 1956-1989, choć dalece niewystarczających przemian
ustrojowych (gospodarczych i społecznych),
-
życia kulturalnego i religijnego.
Uważnemu
czytelnikowi, nawet młodemu i nieznającemu PRL z autopsji, książka przybliży także
obraz życia codziennego w tamtych latach.
Na
tle dość licznych publikacji nt. PRL - z jednej strony nostalgicznych i
wybielających, z drugiej zaś złośliwie krytycznych oraz pełnych
przekłamań i przemilczeń - książka prof. Andrzeja Paczkowskiego naprawdę jawi
się jako ciekawe, rzetelne i bardzo obiektywne opracowanie.
