Paweł Piotr
Wieczorkiewicz „Ostatnie lata Polski niepodległej. Kampania 1939 roku”.
Wydawnictwo LTW,
Łomianki
(brak informacji o roku wydania; na pewno
jednak po roku 2010).
Profesor
Paweł Wieczorkiewicz (1948-2009) starał się pisać historię obiektywnie, nie
skażając jej narosłymi stereotypami - czy to postsanacyjnymi, czy
komunistycznymi, czy antysanacyjnej emigracji londyńskiej.
Dowiódł,
że od zachowania się władz Polski wiosną 1939 r. zależały losy świata. Bo to
nie było tak, że w 1939 r. Hitler nas przycisnął i absolutnie nie mieliśmy
innego wyjścia niż to, które realnie przyjęliśmy.
I
oczywiście bzdurą jest, że Anglia i Francja przystąpiły do wojny w popieranym
przez nie interesie Polski. Wywiązały się tylko formalnie ze swoich zobowiązań
traktatowych (przy czym Francja – dość niechętnie).
Faktycznie
to bowiem Polska, przyłączając się do zainicjowanej wiosną 1939 r. przez Anglię
dyplomatycznej krucjaty antyhitlerowskiej, stała się już wówczas wyrazicielką
interesów brytyjskich. I, jako potencjalnie najsłabsze ogniwo łańcucha owej
krucjaty, wystawiła się na pierwszy sztych uderzenia niemieckiego.
To
jednak jeszcze nie przesądzało o słabości owego łańcucha. O jego rozerwaniu w
1939 r. zadecydował pakt Ribbentrop - Mołotow.
Zgodnie
z tytułem książki, znajdziemy w niej opis polskiej polityki wewnętrznej i
zagranicznej po 1935 r., tj. po śmierci marszałka Piłsudskiego, oraz opis
przebiegu wojny obronnej Polski w 1939 r. (w aspekcie militarnym, ale też ze
wskazaniem zmieniających się jak w kalejdoskopie uwarunkowań międzynarodowych).
Dwa
tytułowe opracowania składające się na całość pośmiertnie wydanej książki nie
powstały w jednym okresie. Zauważa się ewolucję poglądów śp. Profesora. I tak w
„Ostatnich latach (…)” zgadza się On z poglądem ambasadora Łukasiewicza, że przyjęcie
przez Polskę propozycji Hitlera spowodowałoby zamieszki w kraju, upadek rządu i
zbrojną interwencję ZSRR oraz Niemiec (str. 134 książki). Natomiast w „Kampanii
(…)” ów pogląd ambasadora Łukasiewicza śp. Profesor ocenia już jako (cyt., str.
326 i 327) „fatalistyczny i niemający wiele wspólnego z ówczesną
rzeczywistością. (…). Przyjęcie gwarancji brytyjskich pozbawiło politykę polską
swobody manewru i spowodowało otwarty konflikt z Niemcami”. W swoich
późniejszych opracowaniach historycznych prof. Paweł Wieczorkiewicz pozostawał
już wierny temu drugiemu wnioskowi, iż polska polityka zagraniczna w 1939 r. doprowadziła
nasz kraj do katastrofy.
Książka
została napisana bardzo przystępnie, jak zresztą wszystkie prace śp. Profesora
(połączenie wielkiej erudycji autora z umiejętnością zainteresowania czytelnika).
Odszedł zdecydowanie przedwcześnie. To nieprawda, że nie ma ludzi
niezastąpionych.
