Sławomir Koper,
Arek Biedrzycki „Polscy szpiedzy”
Wydawnictwo
Bellona Sp. z o.o., Warszawa 2018
Dziś
kontynuacja tematu szpiegostwo. Proponowana książka stanowi rozwinięcie
scenariuszy cyklu audycji telewizyjnych poświęconych słynnym polskim agentom. Jest
wzbogacona zarówno o ich autentyczne fotografie, jak i o zdjęcia
aktorów z planu filmowego. Nazwisko znanego publicysty historycznego - współautora
książki, oraz informacja o udziale ekspertów w tworzeniu scenariuszy,
gwarantują, że nie mamy tu do czynienia z jakimś powierzchownym, „reporterskim”
podejściem do tematu, lecz z rzetelnym przekazem historycznym.
Autorzy kilkakrotnie przyznają, że nie wszystkie motywy i dokonania
szpiegowskie bohaterów książki, jak też wątki ich biografii, zostały dotąd
należycie wyjaśnione, a część zapewne pozostanie skryta na wieki. Sugerują
też hipotetyczne, odbiegające od głoszonych oficjalnie, wersje motywacji wymienionych
imiennie polskich szpiegów oraz ich (i niekiedy ich rodzin) możliwych dalszych
losów.
W książce
przeczytamy o (m.in.):
-
niesłusznej
(?) ocenie dokonań wywiadowczych Jerzego Sosnowskiego przez przełożonych z II Oddziału
Sztabu Głównego WP, a także o bardzo smutnym końcu jego życia,
-
„podzielności
uczuć” Krystyny Skarbek, co jej długo pomagało w życiu osobistym i zawodowym,
ale w końcu skończyło się dla niej tragicznie,
-
mającej
podwójne, potrójne, poczwórne, itd. dno działalności agenturalnej Romana
Czerniawskiego,
-
nieznanych,
dotąd medialnie skrywanych aspektach prywatnego życia Ryszarda Kuklińskiego,
-
przyczynie
uwolnienia w 1985 r. Mariana Zacharskiego oraz komu on to faktycznie
zawdzięczał,
-
rzeczywistej
motywacji i efektach agenturalnego usytuowania w RWE Andrzeja
Czechowicza,
-
działalności
w Niemczech polskiego „nielegała” Jerzego Kaczmarka, w tym o budzących
dziś grozę perturbacjach związanych z jego „wtórnym” życiorysem,
-
funkcjonowaniu
szkoły szpiegów Departamentu I MSW PRL, jej programie i absolwentach,
a także o dalszych losach tychże absolwentów i zatrudnieniu ich w służbach
specjalnych już III RP z dużą korzyścią dla interesów państwa.
Wartym
podkreślenia szczególikiem jest dbałość autorów o „urealnienie” dochodów
i wydatków bohaterów ich książki. Znane z odtajnionych dokumentów nominalne
kwoty w dolarach, markach, funtach (sprzed kilkudziesięciu lat) zwaloryzowali
i przeliczyli na walutę euro. Dzięki temu mamy wyobrażenie o dzisiejszej
sile nabywczej pieniędzy, które otrzymywali i którymi nieraz bardzo
szastali polscy szpiedzy.
Reasumując,
polecam tę książkę wszystkim choć trochę interesującym się działalnością
szpiegów w okresie międzywojennym, podczas II wojny światowej i następującej
po niej zimnej wojnie. Osoby bardziej pasjonujące się tą tematyką mogą również
sięgnąć po niedawno tu omówioną pracę Maxa Hastingsa.
Nazwiska
szpiegów, wymienione przez panów Kopera i Biedrzyckiego, bynajmniej nie
wyczerpują katalogu polskich agentów. Wg mnie autorzy książki (a przedtem
scenariuszy) wybrali je nieco na „chybił trafił”. Szkoda że nie pomyśleli o biografiach
i dokonaniach wywiadowczych choćby (przykładowo) Władysława Boczonia,
Kazimierza Leskiego czy Józefa Mützenmachera. O dwóch pierwszych, jak dotąd,
nie pisałem na blogu – książki im poświęcone przeczytałem bowiem sporo
wcześniej niż zacząłem w Internecie dzielić się wrażeniami z lektur. Podaję
jednak, aby nie być gołosłownym, ich autorów i tytuły:
-
Alfons
Filar „Nasz człowiek w Abwehrze”,
-
Kazimierz
Leski „Życie niewłaściwie urozmaicone. Wspomnienia oficera wywiadu i kontrwywiadu AK”.
Tom 1 i 2.
Natomiast
„Biografię agenta (…)” autorstwa Bogdana Gadomskiego, poświęconą postaci Józefa
Mützenmachera, omówiłem tu całkiem niedawno (w zakamarkach komputera udało mi się odnaleźć tekst recenzji
napisanej kilka lat temu).
W poszukiwaniu
możliwości zakupu tych książek proponuję poszperać w Internecie.
Przypuszczam, iż ww. tytułami powinny dysponować również niektóre
biblioteki publiczne.
