Henrik Eberle [red.],
Matthias Uhl [red.] „Teczka Hitlera”
Wydawnictwo Świat
Książki, Warszawa 2005
Tytułową
teczkę radzieckie władze bezpieczeństwa przygotowały specjalnie i wyłącznie
dla Józefa Stalina, na jego polecenie. Dyktator, który nb. bardzo lubił
czytać i pomimo partyjno-państwowych, w tym wojennych obowiązków,
potrafił znaleźć czas na lekturę, zażyczył sobie obszernego sprawozdania
o codziennym życiu Adolfa Hitlera, wraz z charakterystyką jego osobowości.
Wykonanie zlecono komisji kierowanej przez ppłk. Parparowa, w dalszej
przeszłości agenta wywiadu radzieckiego, działającego m.in. w Niemczech.
Podczas wojny przesłuchiwał niemieckich jeńców, w tym wziętego do niewoli
pod Stalingradem feldmarszałka Paulusa. Tekst sprawozdania komisji Parparowa powstał
oczywiście w języku rosyjskim. Owa „Teczka Hitlera” przez kilkadziesiąt
lat była tzw. prohibitem – spoczywała w zastrzeżonym zbiorze
dokumentów, udostępnianym wyłącznie radzieckim historykom i politykom,
a i to dopiero po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia. W 1991 r.
archiwum partyjne KPZR zostało otwarte również dla historyków zagranicznych.
Dokonując jego kwerendy na „Teczkę” natrafił Matthias Uhl. Tenże oraz Henrik Eberle
są zatem redaktorami – wydawcami niemieckiego wydania „Das Buch Hitler”, na
podstawie tłumaczenia z rosyjskiego na niemiecki dokonanego przez Helmuta
Ettingera. A z niemieckiego na polski dla „Świata Książki” przełożyła
ją Barbara Ostrowska.
„Teczka
Hitlera” obejmuje lata 1933-1945, czyli dotyczy całego okresu sprawowania
władzy przez Adolfa Hitlera. Powstała głównie na podstawie zeznań dwóch
oficerów SS, pełniących przy osobie Führera długoletnią służbę
adiutancko-ochronną (Heinz Linge od 1935 r., Otton Günsche od 1936 r.).
Oficerowie ci przebywali z Hitlerem aż do jego samobójczej śmierci, po
czym (na jego wcześniejsze polecenie) spalili zwłoki Hitlera oraz zwłoki Ewy
Hitler – dopiero co poślubionej Ewy Braun, która zdecydowała się popełnić samobójstwo
wraz z mężem. Na początku maja 1945 r. obaj SS-mani trafili do
radzieckiej niewoli. Wolność odzyskali w latach 1955 (Linge) i 1956
(Günsche).
Czytamy
o codziennym życiu (głównie zawodowym, ale też osobistym) Adolfa Hitlera
i jego świty. W tle pozostają oczywiście polityka i wojna. Linge
i Günsche w latach 1946-1949, odseparowani od siebie, bardzo
szczegółowo relacjonują to, co widzieli i słyszeli, a także czego się
podczas służby osobiście dowiedzieli od samego Hitlera lub osób z jego otoczenia.
Trzymają się chronologii wydarzeń, opisują je niemalże tydzień po tygodniu, tak
jak je zapamiętali i zrozumieli. Nie znaczy to bynajmniej, iż „Teczka
Hitlera” jest ich autorskim opracowaniem. Jak napisałem na wstępie, pracowała
nad nią cała komisja, a ppłk Parparow dopilnował, aby ostateczny
tekst tak zredagować, by mógł zyskać uznanie wielkiego Adresata. Specjalnie
spreparowano i skrócono m.in. sprawozdanie z okresu od sierpnia
1939 r. do czerwca 1941 r., gdy obaj dyktatorzy byli sojusznikami. Niekiedy
w tekście natrafiamy też na drugorzędne nieścisłości faktograficzne, ale
tu już z pomocą przychodzi polski wydawca, w miarę potrzeby je
prostując i uzupełniając zwięzłymi komentarzami w przypisach. Reasumując,
czytelnik zainteresowany życiorysem Hitlera w okresie sprawowania przezeń
władzy, w tym sposobem uprawiania przez Führera polityki i dowodzenia
niemieckim siłami zbrojnymi podczas wojny, otrzymuje do ręki dokument źródłowy,
łatwy w odbiorze, gdyż już po stylistycznej obróbce najpierw przez komisję
ppłk. Parparowa, a ostatecznie przez wydawców (niemieckiego i polskiego)
tej książki. Czytelnik znajdzie też tu informacje historyczne na pewno mniej
istotne, ale jednak ciekawe, gdyż dotyczące prywatnego życia Führera i niektórych
osób z jego otoczenia. Np. na str. 334 przeczytamy, że Ewa Hitler,
popełniając samobójstwo, była w ciąży, co by w jakimś sensie tłumaczyło
jej decyzję. Przebywamy obok Hitlera w czasach jego oszałamiających
sukcesów w dyplomacji i bezkrwawych podbojów, potem wielkich
zwycięstw militarnych, aż po klęskę na wszystkich frontach i żałosny
koniec dn. 30 kwietnia 1945 r.
