Dziś coś dla
miłośników historii II wojny światowej, w jej rzeczywistym światowym
wymiarze, nie ograniczonym tylko do europejskiego i północnoafrykańskiego
teatru działań wojennych.
Stanisław Żerko
„Biograficzny leksykon II wojny światowej”.
Wydawnictwo
Nauka i Innowacje, Poznań 2013.
Książkę
polecam wszystkim zainteresowanym historią II wojny światowej (a pasjonatów
właśnie tego fragmentu historii nie brakuje). Czytając różne opracowania na ów
temat, oglądając filmy i programy telewizyjne, napotykamy informacje
o wielu postaciach, których losy znamy tylko fragmentarycznie lub
pobieżnie. Bądź nie znamy ich wcale. A autor danej publikacji lub
scenariusza filmowego często nie ułatwia nam w miarę obiektywnego poznania
konkretnego życiorysu, a bywa, że i wprowadza nas w błąd.
Wtedy
bardzo pomocne okazują się specjalistyczne leksykony, słowniki, encyklopedie,
itp., napisane przez uznanych historyków. A do takich bezwzględnie proszę
zaliczyć prof. dra hab. Stanisława Żerko, autora wielu publikacji
nt. właśnie II wojny światowej i stosunków polsko-niemieckich w okresie
międzywojennym.
Oczywiście
można też pójść na łatwiznę i postarać się „wygooglować” interesujące nas
nazwisko. Nie zawsze je jednak w ten sposób odnajdziemy, a jeśli już,
to otrzymane informacje mogą pozostawiać wiele do życzenia.
Prowadząc
niniejszy blog nieraz korzystam z leksykonu prof. St. Żerko.
Ostatnio, zdaje się, miało to miejsce podczas pisania o książce Niclasa
Sennertega pt. „Zemsta Stalina 1944-1945” (proszę sobie odnaleźć w katalogu tej czytelni). W końcówce
tekstu wspomniałem wtedy o tzw. planie Henry’ego Morgenthau’a,
korzystając z biogramu zamieszczonego (na str. 281 i 282) w omawianym
dziś leksykonie.
Leksykon
warto też czytać „samodzielnie” – w tym znaczeniu, że sięgamy po niego nie
tylko podczas innej lektury, ale też kartkujemy go stronami po kolei lub na
chybił trafił, co rusz napotykając na postacie, których życiorysów jesteśmy
ciekawi. W leksykonie znajdujemy biogramy polityków i wojskowych
zarówno obozu Aliantów, jak i wszystkich państw Osi (a więc także Japonii,
Rumunii i Węgier) - od najbardziej znanych przywódców politycznych
i dowódców wojskowych, po osoby, które wyróżniły się (powiedzmy)
epizodycznie. Jeśli na temat danej osoby istnieje wiarygodna literatura
(niekoniecznie tylko polskojęzyczna), to prof. St. Żerko w zakończeniu
biogramu podaje jej autora, tytuł i rok wydania.
Autor
leksykonu dba o prawdę historyczną, ujawniając również fakty, które tzw. polityka
historyczna (wg mnie jest to eufemizm propagandy historycznej) często
przemilcza. Przykładowo – w społecznej świadomości Hermann Goering to
jeden z najbliższych współpracowników Hitlera, szef Luftwaffe,
odpowiedzialny za zbrodnicze naloty na cele cywilne. I to oczywiście
prawda. Ale czy osoby znające tę „oczywistą oczywistość” wiedzą również, że ów
Goering w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej czynił
(cyt., str. 149) „(…) starania na rzecz pokojowego rozwiązania
kryzysu 1939.”?
Czytając
biogramy polskich wyższych oficerów, którzy odznaczyli się w wojnie
obronnej 1939 r. i późniejszych walkach Polskich Sił Zbrojnych na
Zachodzie, poznajemy również ich dalsze, powojenny losy. Nie wszyscy wybrali
pozostanie na emigracji. Część z nich powróciła w 1945 r. (z oflagów
lub z Anglii) do kraju i kontynuowała służbę w Wojsku Polskim. Z czasem
zostali z wojska pozwalniani, dosługując sobie jednak lata potrzebne do
tzw. emerytury mundurowej. I tylko niektórzy zostali poddani
represjom bierutowskim (autor skrupulatnie wskazuje takie sytuacje).
Reasumując,
przedstawianą dziś Państwu książkę gorąco polecam. Jako „pomoc podręczną” (analogicznie
jak encyklopedię), ale też do czytania (chociaż nie od deski do deski) jako
lekturę „odrębną”.
